این هفته، یک بلوک بزرگ امنیتی و اقتصادی به پذیرش عضویت کامل ایران نزدیک‌تر می‌شود و بدین ترتیب به کاهش آثار منفی هرگونه تحریم بر تهران، تحکیم جایگاه راهبردی ایران و تقویت این ائتلاف به رهبری مسکو و پکن منجر می‌شود.
سال‌ها است که ایران سعی دارد به سازمان همکاری شانگهای (SCO) بپیوندد. این سازمان ائتلافی تجاری و امنیتی شامل کشورهای عمدتا اقتدارگرا است که می‌خواهد جانشین اوراسیایی گروه ۷ باشد.
این نشست در سمرقند ازبکستان، شهری باستانی واقع در مسیر جاده ابریشم، برگزار خواهد شد.
شوکت میرضیایف، رئیس‌جمهوری ازبکستان، در آستانه برگزاری این نشست در مقاله‌ای نوشت: «برای برون‌رفت از مارپیچ خطرناک مشکلات دنیای به هم پیوسته امروز، فقط یک راه وجود دارد و آن گفت‌وگوی سازنده و همکاری‌های چندجانبه با رعایت منافع همه و احترام به همه است.»
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
شی جین‌پینگ، رئیس‌جمهوری چین، در اولین سفر خارجی خود از آغاز همه‌گیری کووید-۱۹، در آستانه ملاقات حضوری روز پنجشنبه (۲۴ شهریور) در این اجلاس با ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهوری روسیه، روز چهارشنبه (۲۳ شهریور) وارد قزاقستان شد. این اولین دیدار این دو نفر پس از آغاز جنگ اوکراین است.
حضور برنامه‌ریزی‌شده پوتین در حالی صورت می‌گیرد که نیروهایش در شمال اوکراین تلفات نظامی شدیدی متحمل شده‌اند و انتقادهای مردم کشورش از هزینه‌های این جنگ هفت‌ماهه افزایش یافته است.
بیست‌ودومین نشست سران سازمان همکاری شانگهای این هفته در حالی برگزار می‌شود که این سازمان از زمان شکل‌گیری در بیش از دو دهه پیش تاکنون، همواره کوشیده است با جهان ارتباط بگیرد. این سازمان فاقد سازوکارهای اجرایی است، میزان روابط تجاری در میان کشورهای این بلوک ناچیز است و بیشتر کشورهای عضو همچنان برای تجارت و دانش فنی به غرب وابسته‌اند.
اما با افزایش دشمنی غرب با چین و روسیه، قدرت‌های اوراسیا، سر جنگ اوکراین، موضوع تایوان و طیفی فزاینده از سایر مسائل ژئوپلیتیکی و تجاری، این سازمان می‌تواند دوباره برجسته و پراهمیت شود.
هند، پاکستان، قزاقستان، قرقیزستان، تاجیکستان و ازبکستان سایر اعضای دائمی این سازمان‌اند. این بلوک در مجموع، ۴۰ درصد جمعیت دنیا و حدود یک‌سوم اقتصاد آن را در بر می‌گیرد.
افغانستان، بلاروس و مغولستان عضوهای ناظر در سازمان همکاری شانگهای‌اند. ارمنستان، جمهوری آذربایجان، کامبوج، نپال، سریلانکا و ترکیه شرکای این سازمان‌اند و به نشست‌های آن، سران یا نمایندگان بلندپایه خود را اعزام می‌کنند. هیچ‌کدام از این کشورها الگوی دموکراسی و حاکمیت قانون نیستند و اکثرشان هرچه بیشتر به سوی اقتدارگرایی می‌روند.
آنا جوردانوا، کارشناس امور سیاسی آسیای مرکزی در اندیشکده‌ای به نام انجمن امور بین‌الملل در پراگ، می‌گوید: «این سازمان از حکومت‌هایی غیردموکراتیک تشکیل شده است و به بازنمایی طرز نگاه کنونی این حکومت‌ها کمک می‌کند. سازمان همکاری شانگهای به تحکیم وضع موجود کمک می‌کند.»
حضور پوتین در کنار سایر سران جهان می‌تواند جایگاه او در میان مردم روسیه را بهبود دهد زیرا آن‌ها نگران‌اند جنگ مسکو علیه اوکراین به جایگاه بین‌المللی این کشور لطمه وارد کند. از سوی دیگر، ممکن است سایر رهبران در این اجلاس برخورد سردی با پوتین داشته باشند و او را بیشتر تحقیر کنند.»
جورادنوا می‌گوید سازمان همکاری شانگهای با آنکه از لحاظ اهمیت اقتصادی مشکلاتی دارد، می‌تواند بر سر ایجاد ثبات در افغانستان همبستگی داشته باشد. افغانستان پارسال به تصرف طالبان درآمد و موضوع اصلی نشست سال ۲۰۲۱ بود.
جورادنوا می‌گوید پیوستن ایران به سازمان همکاری شانگهای نه تنها به این سازمان در خاورمیانه و کرانه خلیج فارس جای پایی می‌دهد، بلکه به تلاش‌های ایجاد ثبات در افغانستان هم کمک می‌کند.
ایران در حال حاضر بر سر دوراهی دیپلماتیک احیای یک پیمان هسته‌ای به‌خطرافتاده قرار دارد که می‌تواند روابط سیاسی و اقتصادی‌اش با غرب را بهبود دهد یا در صورتی که مذاکرات به شکست بینجامد، روابط را تیره‌تر کند.
جورادنوا می‌گوید: «از منظر تهران، عضویت در سازمان همکاری شانگهای می‌تواند به مشروعیت نظام کنونی کمک و جایگاه حکومت را تقویت کند.»
او می‌گوید: «این کار می‌تواند پیامی به غرب باشد که ایران گزینه‌های دیگری هم دارد. ایران نمی‌تواند تمام پیوندها با غرب را قطع کند و به طور کامل به شرق رو بیاورد. اما عضویت در سازمان همکاری شانگهای می‌تواند در درازمدت منفعت‌هایی در اختیار ایران قرار دهد.»
© The Independent
